Αλήθεια, γιατί αποκαλείται «Αρχόντισσα των Κυκλάδων»; Η ιστορία και η κουλτούρα της δίνουν την απάντηση. Στο κέντρο του νησιωτικού συμπλέγματος, με ιστορία που ξεκινά ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. και συνεχίζει στα αρχαία, βυζαντινά και νεότερα χρόνια, η Σύρος έχει πολλά να αφηγηθεί. Σταθμοί που πρέπει να θυμάται κανείς είναι η Λατινοκρατία και η διάδοση του καθολικισμού, που αντανακλώνται στο «διάλογο» των δύο κεντρικών λόφων και εκκλησιών, και η περίοδος μετά την Ελληνική Επανάσταση που έφερε κύματα προσφύγων στο νησί από τη Μ. Ασία, τη Χίο, την Κάσο, τα Ψαρά και την Κρήτη, γεγονός που οδήγησε στην ίδρυση και αναβάθμιση της Ερμούπολης.

Η γεωγραφία και ο ανθρώπινος παράγοντας (βλ. παιδεία και κουλτούρα) συνέβαλαν στην ταχεία βιομηχανική, εμπορική και πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού και στη δημιουργία μιας ισχυρής αστικής τάξης. Η αρχιτεκτονική, τα μουσεία, η εμπορική και οικονομική ζωή, το λιμάνι και το νεώριο, η φύση, ο πολιτισμός και ο τουρισμός συνδιαμόρφωσαν και εξακολουθούν να διαμορφώνουν τη σύγχρονη Σύρο. Έτσι, σήμερα «Σύρος» και «Σύρα» σημαίνουν σοκάκια, θέατρο, νεοκλασικά κτίρια, λιμάνι και παραλίες, λόφοι και περιήγηση, γεύσεις και αρώματα, μουσική και χορός, πολιτισμός και τουρισμός. Και μερικά μοναδικά στοιχεία: ρεμπέτικο, λουκούμια, πανηγύρια, φεστιβάλ, πολιτιστικά καλοκαίρια, μα πάνω από όλα: φιλοξενία.